تأملی در سیره جناب عمار یاسر

عمار، آنچنان به پیامبر (صلی الله علیه و آله) نزدیک بود که خود می‌گوید: «کُنْتُ تِرْباً لِرَسولِ اللهِ فی سِنِّهِ، لَم یَکُنْ أَحَدٌ أَقْرَبَ إلیه مِنّی»[7]؛ من دوشادوش رسول خدا بودم، هیچ کس مثل من به آن حضرت نزدیک نبود. شاید بر همین اساس بود که پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمود: «إنَّ عَمّاراً جِلْدةٌ بَیْنَ عَیْنی وَ أَنْفی»[1]؛ همانا عمار پوست بین چشمان من است. 

پیامبر(صلی الله علیه و آله) در جای دیگری و برای کوری چشمان دشمنان فرمود: «إنّکَ مِنْ أَهْل الجَنَّه تَقْتُلُکَ الفِئَةُ الباغِیَةُ»[2]؛ یعنی تو اهل بهشت هستی، و قوم ستمگر تو را می‌کشند. ... و امروز هم قوم امتداد آن قوم ستمگر معاویه پیشه، حرم مطهر این صحابی خاص و روحانی رسول خدا را متعرض می شوند. 

همچنبن در منابع اهل سنت هم تاکید بر عمار و شخصیت او فراوان است که در بخشی از آن ابن سعد نقل می کند که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: ان عمارا مع الحق و الحق معه، یدور عمار مع الحق اینما دار، و قاتل عمار فی النار؛ همانا عمار با حق است و حق با عمار، حق به هر سو گراید عمار به همان سو خواهد گرایید و قاتل عمار در آتش جهنم خواهد بود.[3]

سرویس فرهنگی «فردا»:موضعگیری عمار یاسر، بعد از رحلت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) همچون موضعگیری مولایش امیرمؤمنان علی(علیه‎السلام) بود. در مسأله رهبری، با خلفاء مخالفت شدید نمود. وی از پیشگامان تشیع بود و نام او در همه جا در کنار سلمان و ابوذر و مقداد، به عنوان اعضای اصلی هسته مرکزی تشیّع می‌درخشید. او یکى از خواص حضرت امیرالمومنین بود که شبانه و بطور مخفیانه همراه آن حضرت بر پیکر مطهر صدیقه طاهره نماز خوانده و او را به خاک سپردند. 

روزی که عمار به دست اصحاب معاویه در لشگر امیرالمؤمنین علیه السلام کشته شد، ناگهان فریاد از همه جا بلند شد که‏ حدیث پیغمبر صادق آمد. بهترین دلیل برای اینکه معاویه و یارانش بر باطل‏اند این است که اینها قاتل عمار هستند و پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله در گذشته خبر داد: «یا عمار! تقتلک الفئة الباغیة» که اشاره است‏ به آیه: «و ان طائفتان من المؤمنین اقتتلوا فاصلحوا بینهما فان بغت احدیهما علی الاخری فقاتلوا التی تبغی حتی تفی‏ء الی امرالله»؛ و اگر دو طائفه از مؤمنان با هم جنگیدند میان آن دو را اصلاح کنید؛ و اگر یکی از آن دو بر دیگری تعدی کرد، با آنکه تعدی می کند بجنگید تا به فرمان خدا بازگردد. (سوره مبارکه حجرات، آیه9)

شهادت عمار یاسر در جنگ صفین و به دست لشکریان معاویه، گرچه مورد تأثر حضرت امیر و یارانش شد اما ولى در تزلزل روحیه سپاه شام و رسوا نمودن معاویه هم بسیار مؤثر بود. چون رسول خدا(ص) بارها درباره او فرموده بود: گروه ستمکار و اهل بغى، او را مى کشند؛ و ثابت شد که این گروه, همان سپاه شام اند که به فرمان معاویه به جنگ با على(علیه السلام) آمده اند. عمار یاسر، این شیرمرد شجاع، در 94سالگى به آستان پروردگارش عروج کرد و خطى از حماسه و ایمان و ولایت را براى همیشه، پیش روى رهروان حق باز کرد.

سخن معاویه درباره او، به عنوان اعتراف دشمن، جایگاه والاى او را نشان مى دهد. روزى که مالک اشتر با دسیسه معاویه در راه عزیمت به مصر شهید شد، معاویه پس از شنیدن این خبر گفت: على بن ابى طالب دو دست داشت: یکى از آنها در جنگ صفین بریده شد و آن عمار یاسر بود؛ دست دیگرش امروز جدا گردید و آن مالک اشتر بود. [4]

حضرت رضا(علیه‎السلام) در روایتی به جماعتی که شیعه ظاهری بودند فرمود: «وای بر شما! همانا شیعه علی (علیه‎السلام) افرادی مانند حسن (علیه‎السلام)، حسین (علیه‎السلام)، ابوذر، سلمان، مِقداد، عمّار و محمد بن أبی بکر هستند، آنان که هیچگاه، مخالفت با اوامر آن حضرت نهی نمودند و هیچگاه کاری که مورد قهر آن حضرت بود انجام نمی‌دادند.»[5]

_____________
1- مجلسی، محمد باقر؛ بحارالانوار، تهران، المکتبة الاسلامیه، 1386 ق، اول، ج 68، ص 158.
2- همان، بحارالانوار، ج 22، ص 351.
3- طبقات ابن سعد،ج 3،ص 187. 
4- اختصاص, ص81.
5- همان،مجلسی، محمد باقر؛ بحارالانوار مصجّح؛ محمد باقر محمودی، تهران، نشر مؤسّسه الطبع و النشر، 1368 ش، چاپ اول، دانشنامۀ امام علی (علیه‎السلام)، ج 8، ص 524.